Na het lezen van dit artikel heeft U exact 30 minuten nodig om homofoob geweld defintief uit uw leven te bannen. Niet tevreden? Geld terug. Zo werkt het dus niet. Homofoob geweld, zoals we dat in Brussel en andere steden ervaren, wordt veroorzaakt door een coctail van factoren. Dit kluwen uit elkaar halen vraagt al veel inspanning en denkwerk. Dit is mijn bijdrage daartoe. Trefwoorden: machismo, zelfbeeld, onderwijs, werk.
Machismo
Machismo staat voor overdreven mannelijk gedrag en wordt ook wel haantjesgedrag genoemd. Het wordt vaak in verband gebracht met Latijns-Amerika. Zo lees je over Mexico: “Het rolpatroon binnen een familie is vaak strikt en traditioneel verdeeld, met de vader die de baas is van de familie. Machismo is vrij gebruikelijk, en het is niet ongebruikelijk en soms zelfs geaccepteerd als de man zijn vrouw geestelijk of lichamelijk mishandelt. Hetzelfde geld in zekere zin voor overspeligheid.”
Therapie
Machismo wordt aangeleerd, net zoals met twee woorden spreken of met mes en vork eten. Het gaat over van vader op zoon en van moeder op zoon. Macho’s voelen zich verheven boven vrouwen en boven iedereen die zich in hun ogen niet mannelijk genoeg gedraagt. Mannen die zich laten neuken bijvoorbeeld.
Homoseksualiteit is in hun ogen ook beperkt tot die seksuele daad. Macho’s is nooit geleerd dat twee mannen of twee vrouwen in staat zijn met elkaar een stabiele relatie te hebben met alles erop en eraan. Machismo heeft weinig met geloof te maken. Een onderzoek in Nederland kwam tot de conclusie dat homofoob geweld niet in verband staat met het al dan niet gelovig zijn van de daders. Er zijn katholieke, vrjizinnige en islamitische macho’s. In alle grote godsdiensten, ook in de islam, staan er ook mensen op die binnen het kader van hun godsdienst homofobie bestrijden en als LGBT een plaats zoeken in hun geloofsgemeenschap. Wetenschapper Scott Kugle (foto) weet het maar al te goed: moslim én homo zijn betekent dat je mogelijk tweer keer uit de kast moet komen en je daarbij het risico loopt zowel met homfobie als met islamofobie geconfronteerd te worden. Machismo kan ook worden afgeleerd. Sedert 1988 kunnen Brazilaanse mannen, veroordeeld wegens geweld op vrouwen, een reeks therapeutische sessies volgen die een geldboete of gevangenisstraf vervangt. Dat gebeurt in het instituut NOOS (foto) onder leiding van de braziliaanse psycholoog Nolasco.
Zelfbeeld
Ons zelfbeeld is wat we ons inbeelden te zijn in relatie tot anderen. Een graadmeter om door anderen goedgekeurd en gewaardeerd te worden. Dat is dus heel veranderlijk. Een machoman die werkloos is zal meer aan zichzelf twijfelen omdat hij zichzelf ziet als kostwinner en daarin faalt. En je hoeft daarvoor zelfs geen macho te zijn. Beeld je in dat je al een tijdje werkloos bent en in een groep mensen zit die allemaal een job hebben en daar enthousiast over praten. Prettig is anders. Ook de lengte van de penis (als je die hebt) speelt een rol in het zelfbeeld. Om een machoman op de kast te krijgen volstaat het om te insinueren dat hij klein geschapen is. Als je eens goed wil knokken is dat een aanrader, voor een goed gesprek begin je best over iets anders. Het zelfbeeld wordt ook niet echt beter als je tot een minderheid behoort. Uit een studie van Open Society Foundations over Antwerpen blijkt dat met name moslims die het Nederlands goed machtig zijn, zich daar het minst thuis voelen. Wie het Nederlands goed beheerst heeft beter toegang tot de media en leest/hoort daarin tal van beweringen die als racistisch en islamofoob aangevoeld worden. Hoe voelt dat, racisme? Het is voor vele holebitransgenders iets abstracts, maar je kan het gevoel dat je erbij krijgt best vergelijken met de manier zoals wij uitingen van homo- of transfobie ervaren.
Zelfmoordgedachten
Ook holebitransgenders worstelen met hun zelfbeeld. Zij groeien immers op in een maatschappij waarin hun seksualiteit en genderpatroon ofwel niet zichtbaar zijn of zeer vaak als negatief worden beoordeeld. In tegenstelling met allochtonen hebben ze geen gemeenschap om op terug te vallen tot ze de kracht vinden om die zelf op te zoeken. Dit lage zelfbeeld kan tot zelfdoding leiden. 33% tot 45% van de holebi’s heeft tijdens het opgroeien zelfmoordgedachten. 12,4% van de homojongens onderneemt effectief een zelfmoordpoging. 
Tegenover 5,9% van de heterojongens is dat meer dan het dubbele. Je zal maar als 12-jarige op een katholieke school zitten waar de leer van Mgr. Léonard wordt toegepast.
Zelfbeeld van de macho
Machismo en het gedrag dat daarbij hoort kan dus sneller opflakkeren als de sociale omstangheden minder gunstig zijn. Daarop wil ik nog even doorgaan omdat dit vaak onderbelicht blijft. Probeer je te verplaatsen naar een Brusselse volkswijk. Het begint al op school. Meyrem Almaci schrijft: “De helft van de tweede generatie Turkse en Marokkaanse allochtonen geeft aan in hun middelbare schoolcarrière één of meerdere keren discriminatie te hebben ervaren. Discriminatie komt ongeveer evenveel voor in het ASO als in het TSO en BSO. Het schoolklimaat, klasgevoel, leerproces en de omgang tussen leerkracht en leerling wordt door allochtone jongeren minder positief beoordeeld. In vergelijking met de autochtone leeftijdsgenoten stelt hun studierichting hen duidelijk minder tevreden. Het PISA-onderzoek bevestigt dan ook al jaren wat bovenstaande cijfers illustreren: het onderwijs in België is nog altijd een plek waar ongelijkheid wordt gereproduceerd. In de internationale rangschikking behaalt Vlaanderen een van de beste resultaten van alle landen voor de autochtone leerlingen. Maar de kloof met de allochtone leerlingen is enorm.”
Adecco en de anderen
Een Brusselaar op de vier leeft onder de armoedegrens, schreef Brusselnieuws.be In sommige wijken loopt dat op tot de helft van de inwoners. In de arme sikkel van Brussel is 40 % werkloos. Hoewel het bruto nationaal product per inwoner in het Brussels gewest dubbel zo hoog is als het Europees gemiddelde, betekent dat helaas 
niet dat die rijkdom ook eerlijk verdeeld is. Integendeel: die kloof tussen rijk en arm wordt steeds groter. Het aantal mensen dat leeft van een vervangingsinkomen stijgt jaarlijks. De laatste jaren staat discriminatie op de arbeidsmarkt altijd bij de top 3 van meest gemelde discriminaties aan het CGKR. Dat gebeurt zowel bij aanwerving (42%), op de werkvloer (39%) als bij ontslag (10%). Bij deze meldingen gebeuren 4 op de 10 op basis van raciale criteria. Het uitzendkantoor Adecco werd veroordeeld omdat het op vraag van klanten geen werknemers van vreemde origine wilde selecteren.
Straatcultuur
Op plaatsen waar holebitransgenders zichtbaar worden in het straatbeeld krijgen die de gevolgen van de machocultuur over zich heen. Wat doet het met het zelfbeeld van een man die verondersteld wordt de baas te zijn in huis maar meer op straat leeft omdat hij geen werk vindt of niet meekan op school en dan maar gaat spijbelen? Die geen perspectief heeft een job te vinden en daarna een gezin te stichten? Sommigen onder ons hebben het effect reeds aan den lijve ondervonden. Uiteraard zijn niet alle gaybashers werkloos. Groepsdruk en de straatcultuur komen daar nog eens bovenop. Het geweld tegen Bart begon toen iemand hem uitschold vanuit een pitazaak waar hij aan het werk was. Maar je moet geen socioloog zijn om te beseffen dat iemand die een job heeft, een familie waarvoor hij moet zorgen en het uitzicht op een carrière, minder zal geneigd zijn om de straten af te schuimen op zoek naar slachtoffers. Wat niet betekent dat hij geen homofoob meer is. Het risiko dat hij dat uitwerkt op straat wordt wel kleiner. Trouwens: heeft niet iedereen recht op een job? Of hij nu homo’s in mekaar slaat of niet?
Geweld moet stoppen
Het besef groeit dat het tijd wordt dat homofoob geweld stopt. In de Franse krant Le Monde van 17 maart 2010 riepen een rabbijn, een immam, een filosoof en een essayist op om geweld tegen holebitransgenders te bannen. In Nederland hebben een aantal kristelijke kerken een gelijkaardige oproep gelanceerd. In zijn eerste boek zit Selahattin Kocak op dezelfde lijn: “Ik pleit ervoor dat homoseksualiteit als samenlevingsvorm wordt aanvaard en wettelijk wordt gelijkgeschakeld. Maar ik ben al heel blij als moslims holebi’s gewoon dulden en met rust laten, dat ouders de homoseksualiteit van hun kinderen niet meer bestraffen en hen niet meer uitstoten. Een ‘wapenstilstand’ zou al prima zijn: dat er geen negatieve uitspraken meer worden gedaan over holebi’s en dat ze niet meer worden aangevallen.” Het wordt tijd dat we op die trend inspelen.
Wat hebben we gemeen?
Holebitransgenders en allochtonen hebben dus nogal wat gemeen: ze ervaren discriminatie op school, op de arbeidsmarkt en in de media. Beide groepen krijgen te maken met wat men ook wel eens ‘minderhedenstress’ noemt.
Je zou kunnen stellen dat homo’s in mekaar geramd worden door kerels die zich evenmin goed in hun vel voelen omdat ze vaak worden afgewezen wegens hun k
leurtje. Een van de discussie zal dus gaan of we de nadruk leggen op de verschillen (zoals racisme bij holebitransgenders of homofoob geweld bij allochtonen) of op de gemeenschappelijke punten waar we samen iets kunnen rond doen. Volgen we de oproep, zoals Pascal Smet, Sven Pichal en Naima Charkaoui die deden kort na de aanslag op Bart? Zij riepen toen op om homofobie niet te beantwoorden met racisme. Ik denk dat ze hierin 100 % gelijk hebben.
Je vangt geen vliegen met azijn
Vakbondsman Jim Elliot (foto) vertelt in de documentaire ‘The Times of Harvey Milk’ hoe hij ertoe kwam de kandidatuur van te steunen van Harvey Milk, een holebitransgender-activist, voor een zitje in de gemeenteraad van San Francisco.
Wat hem over de streep trok: De vakbond had opgeroepen tot een boycot van het biermerk Coors, omdat dit bedrijf geen vakbondswerking toeliet. Dankzij Harvey Milk lukte die boycot in 100 homocafé’s van San Francisco. Nadat Harvey Milk werd neergeschoten door een extreem-rechtse rivaal zegt Elliot: “Helaas moet ik zeggen dat er veel mensen op de wereld zijn die menen dat je de samenleving een dienst doet als je een homo vermoordt. Ik denk dat ik er ook zo over had 
gedacht als ik nooit had gewerkt met Harvey en betrokken was geweest bij de homogemeenschap. Tot voor die tijd dacht ik dat een homo niet bij ons hoorde. Vroeger gingen politieagenten naar homobars om poten te rammen. Ik zag daar geen kwaad in. Daar was toch niets mis mee? Ik denk dat de meerderheid er zo over dacht. Nu nog steeds trouwens. Dat is een schande.” We hebben in België nooit een actvist gehad van het kaliber van Harvey Milk, maar niets belet ons zijn strategie toe te passen. Solidarteit wekt solidariteit op. Wie goed doet, goed ontmoet.
Actie!
Bijna iedereen is het er over eens dat homofobie bestrijden niet kan zonder een grotere inspanning van het onderwijs. Sedert homoseksualiteit is opgenomen in de eindtermen van het middelbaar onderwijs is daar nog weinig rond gebeurd. Ik heb ook de indruk dat deze maatregel niet echt veel zoden aan de dijk heeft gebracht. Nochtans maken de gebeurtenissen in Brussel de noodzaak van een vroege aanpak van homofobie nog maar eens duidelijk. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, zegt het spreekwoord. Als je de betekenis ervan opzoekt krijg je: “Een grondige oplossing is beter dan doormodderen of het voorzichtig aanpakken, ook al is hij pijnlijk” In Nederland kwam de holebitransgender-beweging al tot die conclusie.
Het COC lanceerde een petitie waarin gevraagd wordt om voorlichting over holebitransgenders verplicht te maken op elke school. Uit onderzoek naar de motieven van daders van homofoob geweld (Universiteit van Amsterdam 2008) blijkt dat gebrek aan voorlichting een voedingsbodem vormt voor homofoob geweld. Hoe we die voorlichting in scholen verplicht kunnen maken, dat zal nog een zware dobber worden. In Outrage! is er alvast een groepje mensen dat zich daar momenteel over buigt. Als je daarover wilt meedenken stuur mij een mailtje.
Wat te doen?
En intussen? De politie inschakelen als je slachtoffer bent van homofoob geweld en als het even kan er ook ruchtbaarheid aan geven via de media. Je kan mee zoeken naar oplossingen in organisaties zoals Outrage! en bevriende politici erover aanspreken. En vooral: probeer het volledige plaatje te overzien: wat jou overkomt heeft met heel veel factoren te maken. Maar dat zei ik al.
Interessant artikel over het verband tussen criminaliteit en de socio-economische situatie van de dader(s): Het antwoord op Van San
Holebiplus 