Ik heb Bart Swings, schaatser en medaillekandidaat op de winterspelen in Rusland, altijd met veel belangstelling gevolgd. Niet omdat ik zo’n liefhebber van het schaatsen ben maar eerder omdat hij nu eenmaal een jongensachtige schattigheid uitstraalt die mijn aandacht voor de sport doet opflakkeren. In Humo deze week verovert hij mijn hart ook nog eens door mij op mijn tweede gevoelig plek te raken.
“Laten we met alle atleten samen op de openingsceremonie een statement maken” kopt het weekblad Humo onder een interview met hem. Dat gaat alvast een paar stappen verder dan de voorzichtige verklaring van IOC-voorzitter Jacques Rogge die zich ‘zorgen‘ maakt over de toestand van holebi’s en transgenders in Rusland. Bart Swings: “Ik ben een beetje aangeslagen zelfs. (…) zulke dingen kan je uiteraard niet tolereren, en ik vind het goed dat het aangeklaagd wordt.”
‘Weet je wat? Ik sla die Spelen over!’
Bart is tegen een boycot en hij legt uit waarom: “Dat evenement is een van de grootste ter wereld en net daarom moeten we het evenement aangrijpen om die wetten aan te klagen.” Bart komt er ook eerlijk voor uit dat je zoiets een atleet ook niet kunt aandoen: “Je moet ook begrijpen dat het voor een atleet niet evident is om achter een boycot te gaan staan. We brengen zoveel offers, jaren aan een stuk, dus je kunt niet zomaar zeggen: ‘Weet je wat? Ik sla die Spelen over!”
Eén grote vriendenkring
Met het taboe rond homoseksualiteit in de schaatssport valt het volgens Bart wel mee: “Van de Nederlandse schaatsster Irene Wüst is al jaren bekend dat ze homoseksueel is, zij is als meervoudig Olympisch kampioen een icoon in Nederland en wordt door iedereen gerespecteerd. En in het skeeleren wordt al helemaal niet gediscrimineerd, daar is het echt één groep vrienden.” Zijn voorstel: “Geen boycot, maar laten we met alle atleten samen op de openingsceremonie een statement maken.” Dat is ook het standpunt van Joeri Gavrikov, organisator van de St. Petersburg Pride en vanwege de anti-homowet gearresteerd.
Tijdens de actie aan het Russische consulaat in Antwerpen riep hij op om de Olympische Winterspelen niet te boycotten, maar bijvoorbeeld de openingsceremonie te gebruiken om een signaal te geven – bijvoorbeeld met regenboogvlaggen en door hand in hand te lopen.
Nemen schaatsers en duikers het voortouw?
Bart staat niet alleen met zijn voornemen. Shorttrackschaatser uit Nieuw Zeeland Blake Skjellerup weigert zich als openlijk homoseksuele atleet ‘in te houden’ en kunstschaatser Johnny Weir houdt er zelfs rekening mee dat hij kan worden opgepakt als hij naar de spelen in Sotchi gaat, wat door de Russische minister Vitaly Mutko eerder bevestigd dan ontkend wordt. Ook onze openlijke homo en duiker Matthew Mitcham liet al van zich horen: “De Olympische Spelen is de beste ervaring die je ooit zal hebben als een atleet, Dit ontsiert de hele ervaring en de herinnering eraan. Men geeft ons het gevoel dat we niet aanvaard worden en dat is een verschrikkelijk gevoel.” Sportlegende, ex-duiker en homo-icoon Greg Louganis verwerpt ook de boycot: “Er is een betere manier om te protesteren tegen Poetin: opkomen voor gelijke rechten en wereldwijd mensen opvoeden tegen de aanhoudende homofobie. Ik heb sinds het einde van mijn carrière als duiker niets anders gedaan. Ik heb mensen bewust gemaakt rond hiv en aids, de vrijheden van de LHBT-gemeenschap verdedigd en een standpunt ingenomen tegen de ‘Don’t Ask, Don’t Tell.’-regel in het leger.”
Regenboogpin mag niet van het IOC
Het is ook moedig van deze atleten om dit met zoveel woorden te zeggen. Het IOC verbiedt atleten om ‘aan politiek te doen’. Het dragen van een regenboogpin bijvoorbeeld wordt verboden door het charter op straffe van… uitsluiting van de Spelen. Het Olympisch Charter bevat nog geen clausule over LHBT-rechten. Wie op TV naar de IOC-manifestaties kijkt wordt dan weer wel om de oren geslagen met alle mogelijke vormen van reclame, uiteraard gereserveerd voor de bedrijven met een groot reclamebudget. Dag mag wel van het IOC.
‘Jacques Rogge Haal uw kop uit het zand’
De reacties van bovenstaande atleten klinkt allicht ook als muziek in de oren voor koepelorganisatie Çavaria die de Belgische sporters, bezoekers, organisatoren, officials en andere betrokkenen bij de winterspelen van 2014 oproept om de regenboogvlag te tonen als blijk van solidariteit met de Russische holebi’s en transgenders. Çavaria wil dat het sportevenement gebruikt wordt als een massaal protest tegen de Russische anti-homowet. De koepelorganisatie vraagt ook aan voorzitter Rogge om wat meer ruggengraat te tonen: “Jacques Rogge, haal uw kop uit het zand en zie de regenboog.” schrijft çavariawoordvoerder Jeroen Borghs (die, te oordelen op deze foto, de gepaste outfit in huis heeft om naar de winterspelen te gaan) in een opiniekstuk.
Niet zo maar boycotten
“Het is belangrijk om te luisteren naar wat de holebi- en transgenderorganisaties in Rusland zelf de beste benaderingswijze vinden,” zegt Borghs. “De lokale betrokken partijen zijn vaak het best geplaatst om in te schatten welke internationale acties hun strijd vooruit helpen. Zo riep het ANC in 1959 op om Zuid-Afrika te boycotten. Op lange termijn droeg dit bij tot de afschaffing van de apartheid. Meer recent, in 2011-2012, verklaarden Oegandese holebi- en transgenderverenigingen dat de uitspraken van de Britse premier Cameron over het opschorten van ontwikkelingshulp aan Oeganda, naar aanleiding van het ‘kill the gays’-wetsvoorstel, de situatie voor hen net erger maakten. Holebi’s en transgenders kregen namelijk de schuld van de gevolgen van Camerons dreigement.” Zie hierover ook mijn artikel over de moord op Eric Lembembe.
Historische voorbeelden
Het voornemen van een groeiend aantal atleten om de spelen als tribune te gebruiken om voor mensenrechten te pleiten doet terugdenken aan wat Tommie Smith, Peter Norman en John Carlos tijdens de spelen van 1968 in Mexico deden: ze droegen badges voor de mensenrechten op hun trainingspakken en de twee zwarte atleten staken de gebalde vuist omhoog toen het Amerikaanse volkslied weerklonk. Leuke anekdote hierbij is dat ze slechts één paar zwarte handschoenen bij hadden zodat de ene de rechter- en de ander de linkervuist moest opsteken. De actie was geïnspireerd op de militante anti-racistische beweging van Martin Luther King en Malcolm X.
Méér artikels over Rusland op mijn facebookpagina
Holebiplus 