Iedereen kent intussen het Gezi Park in Istanboel. Wie de berichtgeving nauwkeurig gevolgd heeft zag nu en dan ook de regenboogkleuren opduiken in de manifestaties. LHBT-activisten waren bij de eersten om aan het protest deel te nemen.
Naarmate de strijd evolueerde van een gevecht voor het behoud van een park naar een bredere beweging tegen de Turkse regering vonden de regenboogactivisten onverwachte bondgenoten in de buurt van Taksim Square. De regenboogvlag is er intussen een van de meest opvallende symbolen geworden.
Er bestaat geen twijfel over dat homoseksualiteit verre van volledig geaccepteerd is in Turkije. Het leger beschouwt het bijvoorbeeld nog als een seksuele afwijking. Holebi- en transgenderactivisten waren nog nooit een sterke politieke kracht. Toch is het niet verwonderlijk dat homo’s en lesbiennes op de eerste rij staan in de Occupy Gezi-beweging. Tenslotte was het park hun terrein, zeker ’s nachts.
Homo’s en conciërges
Het park ligt een boogscheut verwijderd van Taksim Square, centrum van het uitgaansleven in Istanboel. Het park is dé plek voor de homoseksuele feestvierders om achteraf naar af te zakken. “Je hoeft maar eender welke homogids open te slaan en je vindt Gezi Park als trefplaats aangeduid” zegt Barbaros Sansal, een mode-ontwerper en activist die het park al meer dan 50 jaar bezoekt. “Het is de belangrijkste ontmoetingsplaats en cruising-plek voor homo’s in Turkije. Wij hebben hier allemaal herinneringen.”
Overdag is het park helemaal anders. “Families met kinderen kwamen hier” zegt Sansal. “Het staat ook bekend als het ‘conciërgepark‘. Tijdens het weekend was het park bevolkt met conciërges en hun familie die in de kelders van de luxueuze gebouwen in de buurt wonen. Het was de enige plek waar ze wat frisse lucht konden opsnuiven.”
Struiken weggehaald
Voor homo’s en lesbiennes veranderde het park nog lang voor de overheid aankondigde dat ze er gebouwen wil neerzetten. De lokale overheid begon met het weghalen van het struikgewas zodat er geen gelegenheid meer was voor homo’s om ongezien hun ding te doen. Vorig jaar begon de politie met het regelmatig controleren van de passanten. “Zelfs als je ’s morgens gewoon een kop koffie wou drinken op een bank kwam de politie om je te ondervragen” zegt Yigit Karaahment, een freelance journalist voor de Turkse Vogue en GQ. “Op die manier werden homo’s er geleidelijk uitgewerkt.”
En nu zijn ze dus terug, zichtbaarder dan ooit. “We hebben een eerste hulppost opgezet, artsen ingeschakeld en voor voedsel gezorgd,” legt Boysan Yakar uit. Hij is actief in het ‘LGBT-Blok‘, een LHBT-koepelorganisatie in Turkije. Alleen wordt er momenteel weinig aan cruising gedaan. “Ik zag gisteren iemand zijn Grindr raadplegen” grapt Karaahmet. “Maar infeite hebben de mensen meestal geen zin of energie om op de versiertoer te gaan. Ze zijn zelfs niet seksueel opgeladen wegens te druk bezig met protesteren.”
Nieuwe ontmoetingen
Verrassend genoeg ontstaat er een heel andere vorm van ontmoeting. In de loop van het protest hebben homo- en lesbische organisaties bondgenootschappen gesloten met op het eerste zicht onverwachte vrienden zoals de fanclub van de Besiktas-voetbalploeg en antikapitalistische moslims. Meningsverschillen staan daarbij de solidariteit niet in de weg. Zo wordt er bij de actievoerders nogal wat bier gedronken. Het protest gaat tenslotte gedeeltelijk tegen een alcoholverbod. Op een woensdag vroegen religieuze activisten om tijdens hun gebed in het park geen alcolhol te drinken. Die oproep werd door de meesten opgevolgd. Wat niet wil zeggen dat er geen verschilpunten meer zijn, maar men weet blijkbaar wel respectvol met elkaar om te gaan. “Jarenlang werden homoseksuelen als een illegale splintergroep behandeld” zegt Kursad Kahramanoglu, columnist voor de linkse krant Birgün. “Maar er kwamen dus positieve zaken voort uit Gezi.”
Strijd tegen homofobie
In het begin van het protest zagen de holebi’s en lesbiennes homofobe graffiti in de buurt van het park. Sommige actievoerders gebruikten het woord ‘ibne‘, een scheldwoord voor homo’s dat ook ‘waardeloos‘ betekent. Al gauw werden de beledigende graffiti overschilderd en werden duizenden stickers verspreid waarmee men wees op het gevaar van homofobie. Andere organisaties werden gecontacteerd met de vraag geen homoseksuelen, vrouwen of prostituees te beledigen. Het werkte. Sommige actievoerders – waaronder ook enkele leden van de Antikapitalistische moslims – beloofden hun medestrijders te ondersteunen tijdens de Gay Pride Week in Istanboel.
“Erdogan noemde de actievoerders geen radicalen, maar marginalen,” zegt Sansal. “Marginaal is een woord waarmee men meestal homo’s bedoelt in Turkije. Hij gebruikte dat woord omdat hij overal regenboogvlaggen zag. Maar niemand maakt zich daar druk over. Het Gezi-protest speelde een historische rol in onze strijd tegen homofobie.”
Interessant is dat ook het Tahrirplein in Caïro bekend staat als ontmoetingsplaats voor homo’s. Helaas stond de LHBT-beweging daar nog niet sterk genoeg om een gelijkaardig proces in gang te zetten als in Istanboel. Het weghalen van struiken in parken waar homo’s elkaar ontmoeten is een bekende praktijk, ook in het stadspark van Antwerpen.
Holebiplus 