Gisteren de film over de activist Salvador Puig Antich gezien. Hij zat in de jaren ’70 mee in het verzet tegen het regime van Franco in Spanje, vergelijkbaar met dat van Assad in Syrië nu. De rol wordt gespeeld door Daniel Brühl (En ja, hij heeft iets met de gevangenisbewaker maar kijk daarvoor maar naar de film). Schone gast, wat mijn krop in de keel nog dikker maakte toen hij op het einde…
Barcelona, waar we allemaal zo graag naartoe gaan met ons vakantiegeld, leefde toen onder een dictatuur. In een interview op De Wereld Morgen geeft Noam Chomsky (foto), één van de intellectuelen die nadrukkelijk aan de kant staat van de Indignados en de pleinbezetters een striemende kritiek op mensen die het al te vaak over democratie hebben zonder echt te weten waarover ze spreken. Ik laat hem graag aan het woord.Hij begint met te zeggen wat mensen zoals hij en ik zoals te verwerken krijgen.
“In een deftige maatschappij als de onze word je alleen maar belasterd en beledigd. In een vazalstaat van de VS, zoals bijvoorbeeld El Salvador schieten ze je de hersens uit je lijf. Hier trekken ze zich daar geen bal van aan of weten ze het niet eens. In de Sovjet-Unie ging je de gevangenis in of werd je verbannen.”
Liefde en geweldloosheid
In november 1989 viel de Berlijnse Muur. Kort daarna stortte de Sovjet-Unie in. Dat werd massaal herdacht twintig jaar later. Wat daar over werd geschreven, is zeer accuraat en zeer ontluisterend. Het werd als een grote triomf verkondigd, volgens Vaclav Havel, een van de (toenmalige) helden, een triomf van liefde en geweldloosheid. Liefde en geweldloosheid overwon de Sovjet-Unie die in elkaar stuikte. Dat is de les die we leerden.”
“Er is zelfs een generatie mensen die zich de ‘Niners’ noemen (die van het cijfer ‘negen’). Hun geweten was gevormd in november 1989 en ze waren toegewijd aan liefde en geweldloosheid. Obama was hun leider en zo. Dat is dus wat we hebben geleerd in november 1989 toen de Sovjet-Unie in elkaar zakte.”
Intussen, in El Salvador
“Wel, één week na de val van de Muur gebeurde er iets anders. Een elitebataljon in El Salvador had net maanden van training achter de rug aan de John F. Kennedy Special Forces School in Fort Bragg (North Carolina). Een paar dagen later werd zelfs een speciale groep van ik denk een twaalftal Special Forces naar El Salvador gestuurd om hun training op te voeren. Dit ging over hét topbataljon van het Salvadoraans leger, de trots van het door de VS beheerde leger van El Salvador.”
“Onmiddellijk daarna vielen ze de universiteit binnen waar ze zes leidinggevende Salvadoraanse intellectuelen, priesters jezuïeten, hun huismeid en haar docher afslachtten. In november 2009 werd daarover in de Spaanse pers een artikel gepubliceerd – je kan er gemakkelijk aan – dat het originele document toont dat het bevel tot deze slachtpartij gaf.”
“Getekend, zoals altijd al vermoed was, maar nooit eerder bewezen, door de opperbevelhebber en topofficieren van het Salvadoraans leger, allemaal zo nauw betrokken bij het Pentagon en de Amerikaanse ambassade dat je amper een straaltje zon tussen beiden kon laten passeren.”
“Dat werd hier uiteraard nergens gepubliceerd of in Engeland of elders. Dat was dus in 1989. Liefde en 
geweldloosheid. Het is niet alleen de moord op de jezuïeten. Die moord sloot tien jaar van monsterlijke wreedheden af. In El Salvador zijn naar schatting 70.000 mensen vermoord, nog eens 100.000 in Guatemala, wie weet hoeveel in Nicaragua. Allemaal georganiseerd in Washington. Massale terroristische oorlog. Tien jaar in El Salvador … religieuze helden genoeg. De jaren tachtig begonnen trouwens met de moord op de aartsbisschop (Romero, foto) tijdens een misviering, door dezelfde personen.”
Rol van de katholieke kerk
“Dat is dus geen klein bier. Meer nog, dit is een onderschatting. Die heeft te maken met de geschiedenis van de katholieke kerk. Die was in de vroege eeuwen radicaal pacifistisch. Daarom werden christenen vervolgd. In de vierde eeuw kwam daar een complete ommekeer in. De Romeinse keizer Constantijn nam de kerk over en maakte er de kerk van het Romeinse imperium van. Het kruis, dat een symbool van de armen was geweest, werd het symbool van het Romeinse Keizerrijk.”
Tegen de Gruwel van de VS
“Van de vierde eeuw tot vandaag is de kerk de kerk van de rijken en de vervolgers. In 1962 veranderde paus Johannes XXIII (de 23ste dus, zie foto) dat. Hij riep Vaticanum II samen, een grote conferentie en adopteerde wat hij noemde ‘de voorkeursoptie voor de armen’. Dat kwam uit de Bijbel. Dat leidde dan tot een beweging, vooral in Latijns-Amerika waar priesters, nonnen, leken en anderen de boodschap gingen brengen aan de arme boeren. Ze poogden hen te doen nadenken over de gruwelijke omstandigheden van het leven over de door de VS gedomineerde tirannieën en probeerden hen te organiseren om daar iets aan te doen.”
John F. Kennedy reageert
“Wel, de VS wachtte niet lang. De reactie was er onmiddellijk. De katholieke (!) John F. Kennedy (foto) organiseerde een militaire coup in Brazilië, een van de voornaamste centra (van die bevrijdingstheologie). De coup had plaats net na de moord (op John Kennedy), maar was al door hem en (zijn broer en minister van Justitie) Robert Kennedy in elkaar gestoken. Dat leidde tot de eerste van de neonazistische nationale veiligheidsstaten in Latijns-Amerika. Folteringen, slachtpartijen en zo. Brazilië is een enorm land, de domino’s begonnen te vallen.”
“Land na land viel onder een plaag van repressie die zijn gelijke niet had sinds de conquistadores. Uruguay, Chili, Allende en ten slotte Argentinië, misschien wel de ergste killers van allemaal, de favorieten van (president) Reagan. Dat verspreidde zich naar Centraal-Amerika in de jaren tachtig waar je dan die afzichtelijke terroristische oorlogen had.”
De V.S. hielpen de kerk vernietigen
“We weten wie daar verantwoordelijk voor zijn, want ze zijn daar trots op. Neem de School of the Americas, waar de Latijns-Amerikaanse killers werden opgeleid. Als je naar hun spreekbeurten kijkt, hun reclameslogans, zijn ze trots over het feit dat het leger van de VS de bevrijdingstheologie heeft helpen vernietigen. Dat wil zeggen, ze hielpen de kerk vernietigen. De kerk van de bijbel. Dat is geen klein bier in de geschiedenis. Dat is veeleer een zeer betekenisvolle periode in de geschiedenis. Dat culmineerde dan in de slachtpartij van november 1989.”
“Was dat een memorabele gebeurtenis? Wel, kijk en zie hoeveel commentaar daar over is. Ik kan je honderd procent van die commentaar geven.”
Bijna zero.
“Kijken we hier in Boston waar we nu zijn. Ik weet van een debat daarover in Boston. In Boston College, de jezuïetenuniversiteit, waar ik trouwens zelf één van de sprekers was, maar één van de andere sprekers was Jon Sobrino (foto). Hij was de enige overlevende jezuïet (van die slachtpartij in El Salvador). Hij kwam een lezing geven. Een uitstekende lezing. Hij wees er op dat de moord op de jezuïtische intellectuelen erg genoeg was, maar dat de moord op de huismeid en haar dochter veel erger was, want zij waren – zoals hij dat stelde – de symbolen van de gekruisigde volkeren van de vazalstaten van de VS. Hoeveel commentaar was daarop?”
Vaclav Havel krijgt staande ovatie
“Wel, er was een commentaar. Vaclav Havel (foto), de held van Oost-Europa, kwam kort na de moord op zijn jezuïetencollega’s in El Salvador, en gaf een speech voor een gemeenschappelijke zitting van het Congres. Hij kreeg daar een staande ovatie omdat hij de VS de verdediger van de vrijheid noemde. Commentatoren waren euforisch, ook die van links.”
“De commentatoren van de Washington Post hadden het over ‘waarom kunnen wij zo geen geweldige intellectuelen hebben die ons zeggen dat wij de verdedigers van de vrijheid zijn’ net nadat ze die andere intellectuelen hadden afgeslacht in El Salvador en alles daarvoor.”
“Anthony Lewis, weet je, daar ergens ‘extreemlinks’ in het deftige kritische spectrum, bralde hoe wij in een romantisch tijdperk leefden en nog meer van dat. OK, komt daar iets van in de geschiedenisboeken? Kan men dat zelfs maar bevatten? Ik heb zelf geprobeerd daar over te praten. Een witte muur. Of woede. Gewoonlijk woede. En reacties, weet je, zo van ‘jij verdedigt wreedheden, jij praat Stalin goed en zo’.”
Holebiplus 