Steeds meer Brusselse moslims radicaliseren en keren de Belgische samenleving de rug toe. Dat was de teneur van een artikel in Le Soir, op basis van de doctoraatsstudie van de ULB-sociologe Leïla El Bachiri. Een van de zovele ‘Pas op voor de islam’ berichten die we bijna elke dag te verwerken krijgen. Said Al Nasser van Merhaba zegt daarentegen dat vele moslims het niet nemen als homofoob afgeschilderd te worden. Ook Brussel Deze Week plaatst kanttekeningen.
Volgens Leïla El Bachiri zouden Brusselse moslimjongeren van de tweede en derde generatie een hernieuwde interesse voor de islam tonen, en in het bijzonder voor nieuwe strekkingen zoals het neosalafisme en de moslimbroederschap.Klopt dat? Brussel Deze Week ging in Molenbeek en Brussel-centrum het gesprek aan met Brusselse moslimjongeren en jeugdwerkers. “De Europese islam krijgt steeds duidelijker vorm.”
Radicaliseren de moslimjongeren? En wat is de precieze omvang van het fenomeen? Op die vragen moest El Bachiri het antwoord schuldig blijven – cijfers over het aantal aanhangers van de nieuwe strekkingen binnen de islam zijn niet voorhanden. Ook over het feit of dit fenomeen een bedreiging vormt voor de integratie van de jongeren, laat de sociologe zich niet uit. Waar komt dan de conclusie vandaan dat steeds meer Brusselse moslimjongeren hun heil zoeken in een radicale vorm van de islam en de samenleving de rug toekeren, zoals in sommige kranten te lezen was? “Wij willen gewoon onze godsdienst beleven, net als jullie,” zegt de 25-jarige Mohamed. Met zijn masterdiploma en zijn modieuze brilletje beantwoordt hij niet meteen aan het beeld dat velen hebben van een moslimfundamentalist. Toch draagt hij sinds een paar jaar een baard en broeken met korte pijpen, de uiterlijke kenmerken van de neosalafiet. Nochtans voelt Mohamed zich helemaal niet buitengesloten uit de samenleving. Hij werkt en is onlangs met Khadija getrouwd. Het hoogopgeleide koppel, uit liefde jong getrouwd, hoopt nu naar het buitenland te emigreren, waar Khadija wil doctoreren.
Alle Belgen naar het Paradijs
De 45-jarige Younès Chikri is verbonden aan de moskee Hamza in Brussel-stad en organiseert er activiteiten voor jongeren. Vorig jaar trok hij met tachtig jongeren naar Mekka. “Wat is er mis mee dat deze jongeren hun godsdienst beter willen leren kennen?” vraagt hij zich af. De moskee Hamza is een van de oudste moskeeën van Brussel en was zelfs al actief vóór de ‘Grote’ Moskee in het Jubelpark. Ze bereikt een heel ruime groep moslims. “Wij proberen een correct beeld van de islam mee te geven, in overeenstemming met de waarden van de Belgische samenleving.” Dat dat geen sinecure is, moet Chikri beamen. “De moskee ontvangt geen enkele vorm van subsidie of steun. Maar waar moeten onze jongeren anders leren dat ze goed moeten studeren, hun verantwoordelijkheid als burgers moeten nemen en een bijdrage leveren aan de samenleving?”
Verantwoordelijkheid nemen en moslim zijn vormen overigens helemaal geen tegenstelling. Het laatste kan juist helpen om een plaats in de Belgische samenleving te vinden, benadrukt islamleerkracht Fatima Bouchataoui: “Mij heeft de islam geholpen om me te ontplooien en een evenwicht te vinden tussen de Belgische samenleving en de cultuur die ik van huis uit heb meegekregen. Een simpel voorbeeld: stiptheid. Die zit er in de Belgische cultuur ingebakken, maar ook de Koran zegt dat je gemaakte afspraken moet respecteren en dat je op tijd moet komen. En zo zijn er wel meer eigenschappen die in de Koran staan en op de Belgische samenleving van toepassing zijn. Wij moslims zeggen soms lachend dat als de Belgen moslims waren, ze allemaal in het paradijs terechtkwamen.”
Verbod op voorhuwelijkse seks
Helaas krijgen moslimjongeren al te vaak het gevoel dat ze voor een keuze gesteld worden. Ze moeten Belg of moslim zijn, terwijl twee culturen hebben juist een verrijking kan zijn. Sommige jongeren reageren op deze schizofrene situatie door zich enkel nog met de islam bezig te houden, vooral als ze geen uitweg meer zien, bijvoorbeeld als ze laaggeschoold zijn en geen werk vinden. Bouchataoui benadrukt dat het hier om een extreem kleine minderheid gaat. Wat wel veel voorkomt, zijn moslimjongeren die proberen terug te keren naar de ‘ware islam’, die – onafhankelijk van wat hun ouders hen overgeleverd hebben – volgens de islamitische regels proberen te leven, zoals het verbod op voorhuwelijkse seks.
Malika Aberkan (niet op de foto) draagt een hoofddoek en noemt zichzelf een overtuigd feministe. Meertalig, hoogopgeleid, op en top Brusselse én wereldburger, het beantwoordt niet aan het beeld dat de meesten van Brusselse moslima’s hebben. Deze zelfbewuste jonge vrouwen lijden onder de vele vooroordelen, van hun geloofsgenoten én van de Belgen: “Vaak heb ik het gevoel dat ik een strijd ‘op twee fronten’ aan het voeren ben: binnen de moslimgemeenschap – om duidelijk te maken dat zelfbewuste vrouwen hun plaats binnen de islam hebben – en binnen de Belgische samenleving, waar vrouwen met een hoofddoek lang nog altijd niet voor vol aangezien worden.”
Holebi’s en transgenders
Said Al Nasser is actief in Merhaba, de toonaangevende organisatie wat betreft allochtonen en homoseksualiteit. Hij heeft het moeilijk met de term Europese islam en Europese moslims: “Ook in Europa heeft wat we ‘de Islam’ noemen heel veel schakeringen en stromingen. Rondom mezelf en vanuit mijn ervaring met Merhaba, hoor en weet ik dat heel wat moslims een genuanceerd discours hebben over holebi’s. Het is voor hen dan ook heel revolterend om geconfronteerd te worden met vooroordelen als zouden het ‘de allochtonen’ zijn die homofoob zijn. 
Een houding van het Westen dat ervan uitgaat dat het probleem bij ‘de andere’ ligt, draagt niet bij tot een interculturele maatschappij waaraan we samen bouwen en waarin iedereen zijn plaats kan hebben. Dit bekent niet dat er geen problemen zijn, maar volgens mij hebben die veeleer te maken met genderverwachting, sexisme en heteroseksisme die aan de basis liggen van homofobie. Hoe dan ook kunnen we ruimte creëren voor meer dialoog binnen de moslim gemeenschap en dat doen we ook.”
Primeur
In december organiseert hij, samen met een aantal internationale partners en gezaghebbende sprekers, een conferentie onder de naam CALEM 2011 met als thema: Vrouwelijkheid, mannelijkheid, gender- en seksuele diversiteit: islam als een inclusieve cultuur, een spiritualiteit van universele vrede. Said is trots op deze primeur: “De bedoeling is om een uitwisseling te hebben tussen holebi-en transgender moslims, feministische moslims en elke moslims die bereid is om samen de denkoefeningen te maken.
We willen de Islam als een spirituele én emanciperende kracht in de verf zetten. Een Islam die zijn eigen diversiteit wil aanvaarden: een Inclusieve Islam. Daarnaast werken we, samen met andere organisaties van etnisch -culturele minderheden, aan een campagne tegen alle vormen van discriminatie, ongeacht het racisme, islamofobie of homofobie betreft.” Op de conferentie kan je ondermeer luisteren naar Imam Muhsinh Hendricks (foto), één van de twee openlijk homoseksuele imams op deze wereld. De andere, Daayiee Abdullah, bezocht vorig jaar ons land.
Info over de conferentie op de website van Calem, de Confederatie van Europese Moslim LGBTQIA organisaties.
Holebiplus 