Wat Léonard mag, mag Leterme niet

Hebt U ook al altijd willen weten wat ontslagnemend premier Leterme denkt over het opvoeden van een kind door twee vaders? Helaas. U zal het niet te weten komen. Toch niet de eerste jaren. Misschien later in zijn memoires. Mensen met macht en invloed houden deze meningen voor zichzelf en bemoeien zich met hun eigen zaken.

Er is een heel goeie reden voor het stilzwijgen van Leterme over dit onderwerp. Het opvoeden van kinderen door koppels van hetzelfde geslacht is immers bij wet geregeld. Het zou nogal een zootje worden mocht elke politicus zijn persoonlijke afkeuring te grabbel gooien over de wettelijke bescherming van minderheden. Waarmee ik niet wil gezegd hebben dat Leterme tégen het opvoeden van kinderen door twee vaders is. Ik weet het gewoon niet. En zo hoort het. Leterme gebruikt zijn positie als publieke figuur niet om holebi’s het leven moeilijk te maken.

Gedrag Léonard corrigeren

Mgr. Léonard keurt publiekelijk en schaamteloos de levenswijze van homoseksuelen af.  Zijn uitspraken zijn duidelijk in tegenspraak met de geest van de wet die discriminatie omwille van seksuele geaardheid verbiedt. Blijkbaar denkt hij dat voor hem andere wetten gelden. Hij heeft het gemakkelijk omdat hij niet ter verantwoording kan geroepen worden. Niet door een parlement en ook niet door de leden van zijn gemeenschap. Zelfs  zijn eigen priesters en gelovigen kunnen hem niets maken. De enige bij wie hij op het matje zou kunnen komen is de paus maar die is het meestal met hem eens. Léonard kan zich dus veel permitteren. Als we willen dat zijn gedrag wordt gecorrigeerd zal het initiatief moeten komen van holebi’s en transgenders die niet gebonden zijn aan de regels van de Kerk.  Van de holebitransgenderbeweging dus.

De wetgeving gebruiken

Zal Léonard zich ooit houden aan de antidiscriminatiewetgeving? Ook dat weten we (nog) niet. Totnutoe nam immers niemand het initiatief – ook de holebitransgenderbeweging niet – om hem met die wet te confronteren. Dat is op zich al vreemd want de wet bestaat sedert 27 maart 2003 en er is hard voor gevochten. De eis dook voor het eerst op in het eisenplatform van de optocht van 9 mei 1981. Het eerste wetsvoorstel werd neergelegd in mei 1996. Het heeft dan nog zeven jaar geduurd eer de wet er eindelijk was.  Hij is niet echt veel gebruikt en dan enkel voor kleine vormen van discriminatie. Uit het jaarverslag 2003 van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (CGKR) blijkt dat 59 procent van de klachten te maken had met vijandige gedragingen maar vooral met homofobie uitlatingen in publicaties, op TV en op het internet. Léonard is dus niet echt origineel maar het feit dat hij hoofd is van de katholieke kerk geven zijn uitlatingen een veel groter gewicht. De cijfers geven ook aan dat mensen zwaar tillen aan homofobe taal. In het CGKR-rapport van 2009 worden 104 dossiers (of 6%) over discriminatie op basis van seksuele geaardheid gemeld, voornamelijk voor pesten op het werk en cyberhate. Dat is het topje van de ijsberg. Çavaria ging nooit actief op zoek naar uitingen van discriminatie en maakte nooit gebruik van het recht om zich als belangenorganisatie burgerlijke partij te stellen. De enige uitzondering hierop is de omstreden zaak Hachichi.

Katholiek verzet

Léonard zal zich bij een klacht – zoals die intussen is neergelegd door Jean Marie De Meester – zeker beroepen op zijn recht van vrije meningsuiting en de godsdienstvrijheid. Dat is niet nieuw. De katholieke kerk en haar politieke bondgenoten hebben er ook alles aangedaan om het tot stand komen van de wetgeving tegen te houden. Hierover meer in een apart artikel. Ze wisten – misschien beter dan de beweging zelf – dat zo’n wet hun vrijheid om holebi’s en transgenders te verdrukken aan banden zou leggen.  In de RAF-brochure ‘Kroniek van een aangekondigde dood’, waarin de reacties op de antidiscriminatiewet onder de loep werden genomen, lezen we dat de verbetenheid waarmee een deel van katholiek Vlaanderen zich tegen het wetsvoorstel afzette zelfs voor de meestal bedaarde Yves Desmet teveel werd. Hij dreigde zelfs even met outing: “Als de CVP er echt een strijdpunt van wil maken om trouwe heterokoppels tot enige toegelaten maatschappelijke norm te verheffen, als ze echt iedere andere samenlevingsvorm en relatie als minderwaardig blijft bestempelen en vooral behandelen, dan zal ze het ons niet kwalijk nemen als we in de toekomst scrupuleus zullen nakijken of al haar mandatarissen wel degelijk volgens deze norm leven. Is dit een dreigement? Eigenlijk wel ja.” (De Morgen, 28.06.96)

Antisemitisme

We zijn van de katholieke kerk wel wat gewend. Door de eeuwen heen werden de meest bizarre standpunten verdedigd. In 1633 werd Galileo Galilei op 69-jarige leeftijd veroordeeld tot levenslang huisarrest. De kerkelijke leiders konden zijn wetenschappelijke standpunten over het feit dat de aarde rond de zon draait (en niet omgekeerd) niet pruimen. Het duurde tot oktober 1992 voor de paus zich hiervoor verontschuldigde en Galilei werd erkend als gelovig mens. Kerkelijke leiders hebben het recht op vrije meningsuiting en de godsdienstvrijheid eeuwenlang misbruikt om mensen te kwetsen, op te sluiten en te vermoorden als die hun macht in de weg stonden.

Een voorbeeld van hoe de Kerk heeft moeten plooien voor de moderne tijd is hoe ze met het antisemitisme omgaat. In de geschiedenis hebben uitingen van antisemitische aard meermaals geleid tot moord op Joden, zoals tijdens pogroms en de Holocaust. Voor de tweede wereldoorlog was de Kerk heel openlijk antisemitisch. Pius IX, die in het jaar 2000 zalig werd verklaard, als ‘een lichtend voorbeeld voor allen’ stond gekend als een hardleerse antisemiet die in de negentiende eeuw het Romeinse jodengetto opnieuw liet openen. De Joden hebben Jezus Christus toch gekruisigd? Bij de meeste christenen bestond het idee dat de kerk in de plaats van het volk Israël (de Joden) was gekomen. Eerder waren er sterke verhalen van Joden die kleine kinderen zouden vermoorden en opeten. Dutroux avant la lettre. In Nederland werd op het Provinciaal Concilie van 1924 het verbod op de omgang met joden uit het Concilie van 1865 bevestigd. In de jaren daarop gebruikten fascisten als de NSB-er Robert van Genechten en Zwart Front-leider Arnold Meijer deze anti-Joodse stellingname ter verdediging van hun eigen antisemitisme en dat van de Duitse nazi’s.

En na de oorlog?

Toen de Nazi’s aan de macht kwamen in Duitsland werden de gevolgen van het antisemitisme op een verpletterende manier duidelijk. 6 miljoen Joden kwamen om in de concentratiekampen. Terwijl Pius XII een dubbelzinnige houding aannnam tegenover de jodenvervolging waren er wel vele katholieken die het antisemitisme lieten voor wat het was en –  met gevaar voor eigen leven – joodse medeburgers hielpen onderduiken. Dat zie je wel meer in katholieke middens: het leven is sterker dan de leer. De Gentse werkgroep ouders van holebi’s speelde een vergelijkbare rol. Katholieke ouders namen het op voor hun kinderen en gingen in de jaren ’90 bij toenmalige CVP-voorzitter Van Peel de rechten voor holebi’s bepleiten.

Holebi’s bleven in de kou staan

Na de tweede wereldoorlog werd in internationale mensenrechtenverdragen komaf gemaakt met antisemitisme. Je zal Léonard geen beledigende of denigrerende dingen over Joden horen verklaren. Kort na het schrijven van dit artikel raakte bekend dat de paus de Joden heeft ‘vrijgesproken’ van de kruisiging van Christus. En wij dan?  Heel wat mannen en vrouwen werden opgepakt en vermoord in de concentratiekampen wegens hun homoseksualiteit. Werd ook aan hen gedacht? Het was helaas nog veel te vroeg.  In die periode waren de zeldzame organisaties die onze rechten verdedigden vernietigd.  Het zou tot het einde van de eeuw duren vooraleer men aan wetten zou gaan werken die de discriminatie van holebi’s en transgenders verbieden. In België zijn we intussen zover. Als kerkelijke leiders het kunnen afleren om Joden te schofferen kunnen ze dat ook met holebi’s en transgenders. Het is gewoon een kwestie van dit punt op de agenda te zetten en de juridische middelen te gebruiken waarover we beschikken. het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens stelt ondubbelzinnig: “De vrijheid zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uiting te brengen kan aan geen andere beperkingen worden onderworpen dan die die bij de wet zijn voorzien”

Veroordeling Léonard is grotere vrijheid voor vele anderen

Ondanks alle inspanningen is het antisemitisme niet als sneeuw voor de zon verdwenen. Zo werkt dat nu eenmaal niet. Maar de internationale gemeenschap heeft een duidelijk signaal gegeven: dit nooit meer.  Het zal voor holebi’s niet anders zijn. We zullen moeten blijven vechten voor de rechten elke homo, lesbienne biseksueel en transgender. Maar een veroordeling door de rechtbank van de manier waarop Léonard zich uitlaat over homoseksualiteit en hiv zou in elk geval veel mensen een grotere vrijheid van spreken en handelen geven. Een katholieke schooldirectrice die nu nog aarzelt om een affiche van WJNH op te hangen zal na dergelijk vonnis misschien de stap toch zetten. Wie nu al holebitransgenderrechten verdedigt binnen de katholieke kerk zal zich gesteund weten.  Ook andere godsdiensten zullen dit niet kunnen negeren. Internationaal wordt het waarschijnlijk een primeur: ‘België tikt aartsbisschop op de vingers’.  Zoals met de openstelling van het huwelijk zal het andere landen inspireren om hetzelfde te doen.

Uitdaging

De holebitransgenderbeweging is toe aan een nieuwe uitdaging zoals deze. Het is een logische volgende stap in onze emancipatiestrijd. Religieuze leiders zijn altijd de belangrijkste dragers geweest van het virus dat homofobie heet.  We moeten vooral niet bang zijn hen hiermee te confronteren want we hebben de wet aan onze kant. Het moment is er ook rijp voor: de katholieke gezagsdragers zijn in België veel van hun geloofwaardigheid kwijt. Gelovigen mogen dan weinig of geen kans krijgen om kritiek te uiten, als ze daartoe de kans krijgen blijkt dat ze verandering willen. Bij een enquête onder de katholieke priesters bleek dat zeventig procent van de ondervraagden inhoudelijk niet op dezelfde lijn zit als de aartsbisschop. In de loop der jaren hebben bij holebi’s en transgenders gevoelens van angst en schaamte plaats gemaakt voor durf en trots. We hebben bovendien een beweging die de confrontatie aankan. Die beweging moet het alleen nog willen doen.