Jommeke en de Tentsletjes

Wat is er toch mis met onze jeugd? De jongens laten zich pakken door geile paters en de meisjes kopen een tentje en gaan er in zitten alsof het een vitrine met roze lampen betreft. Er is duidelijk iets mis met onze normen en waarden.

‘Tentsletje’ (meisje dat bv. op een festivalweide met verschillende mannen seksuele betrekkingen in haar tentje heeft) is door Van Dale Uitgevers en de VRT uitgeroepen tot Woord van het Jaar 2010. Het werd gelanceerd door de 19-jarige Sophie Mariën (niet op de foto) in een VRT-reportage over Rock Werchter. Sophie laat er echter geen twijfel over bestaan:  “Ik ga in de eerste plaats voor de muziek naar een festival. En ook voor de sfeer. Maar die zoek ik niet door met allerlei jongens in een tent te duiken. Ik vind zo’n gedrag fout.”  Flink zo Sophie. Ik zou het wel zien zitten: een rockfestival waar op de camping jonge mannen voor hun tentje zitten, wachtend op heren zoals ik. Maar dat zou helaas teveel deining veroorzaken. En terecht.  Jongens zitten niet te wachten bij tentjes en al zeker niet op mij. Jongens willen tentjes – en tentsletjes – binnendringen.

Bevroren room

Het Vrouwen Overlegcomité (VOK) reageerde onmiddellijk: “VRT en Van Dale hadden het woord gewoon niet in de shortlist moeten zetten, De verkiezing van tentsletje maakt seksisme sexy en biedt een uitgelezen excuus om zonder schroom nog eens sletten te gebruiken om vrouwen met wisselende seksuele partners te labelen. Dat een seksistische term voorkomt op de shortlist voor de verkiezing van het woord van het jaar 2010 is onaanvaardbaar.”  Voor alle duidelijkheid: Het VOK spreekt zich niet uit over het feit dat het woord werd opgenomen in de Van Dale. Ook scheldwoorden horen immers thuis in een woordenboek. Nele Vanhee uit Gent zette deze commentaar bij het artikel in De Standaard: “Het woord past in de lange rij van woorden waar geen mannelijke tegenhanger voor bestaan, zoals trut, kreng, dom blondje,feeks, heks, tang, serpent, helleveeg, draak, secreet, trien, troela, sloerie, slons, lellebel. De onderdrukking van de vrouw via taal.”  Het woord ‘Breezersletje’ is trouwens al langer in gebruik. Voor Tom H. uit Brussel is het de evidentie zelve: “Vrouwen met wisselende seksuele partners worden als ‘sletten’ aangeduid omdat dat nu eenmaal de definitie van het woord is. Een toestel met vier poten en een plat vlak waarop je zit heet een ‘stoel’, een gerecht van bevroren room met al dan niet natuurlijke smaakstoffen heet een ‘ijsje’, en een vrouw met wisselende seksuele partners heet een ‘slet”. Tom H. wil daar duidelijk niet meer woorden aan vuilmaken.

Wat is seksisme nu ook alweer?

Van Dale omschrijft het als “verschijnsel waarbij personen op grond van hun geslacht een bepaalde rol wordt toebedeeld”  Een vrij vage omschrijving als je het mij vraagt. Ik zou het eerder omschrijven als een verschijnsel waarbij mannen vrouwen domineren.  Maar ik zou ‘tentsletje’ dan ook nooit promoten als woord van het jaar. De vrouw als ondergeschikte van de man, die beschikbaar is als de man dat wenst. Volgende reactie van een lezer van Het Laatste Nieuws illustreert dat deze opvatting nog dagvers is. Koen Van Wolleghem uit Gent schrijft: “Wetende dat het VOK uit gefrustreerde manhatende dames van gemiddeld 60 jaar bestaat, begrijp je meteen waar de kritiek vandaan komt. Ouder worden is nu eenmaal niet plezant. Ze lagen vroeger zelf in een tentje op een festivalweide, maar de klok terugdraaien kunnen ze helaas niet.” Vrouwen van een zekere leeftijd zijn gewaarschuwd: oude besjes horen niet thuis in een slettentent wegens niet meer geschikt voor consumptie door de geile meute tenthengsten. Het doet me er aan denken dat ik nog eens een artikel over agisme (discriminatie naar leeftijd) moet schrijven. Discriminatie komt zelden alleen.

De jeugd van tegenwoordig

Weerspiegelt de populariteit van zo’n woord niet gewoon de heersende mentaliteit? “Dat zegt inderdaad iets over de opvattingen van jongeren. Zij hebben een klassieke kijk op de mannen en vrouwen”, zegt Sofie De Graeve van het VOK. Ze zal wel gelijk hebben. Uit een studie van onderzoekers van de VUB en de UA blijkt dat jongeren het nut van geschiedenis niet inzien. Ze volgen het politieke debat veel minder. Ze voeren weinig of geen politieke discussies en zien geen redenen om te betogen of te protesteren. Nergens in Europa, behalve in Nederland, hebben jongeren zo’n negatieve houding tegenover migranten. Toch kan je de jeugd moeilijk verantwoordelijk stellen voor wat er misgaat. Het probleem zit veel dieper. Wat mag blijken uit dit prentje uit de populaire strip Jommeke van Jef Nys. We hebben het seksisme dus allemaal met de paplepel binnengekregen. Als kind verslond ik de Jommekestrips.

Kindjes worden vuil van chocomelk

Jommeke brengt ons nog een andere ‘Westerse waarde’ bij: het racisme. In het Jommeke-album nummer 89 ‘Het piepend bed’ hebben twee meisjes een aapje als baby aangekleed en in een kinderwagen gelegd. Het beestje nuttigt chocolademelk uit een papfles. Op straat komen ze een grijze dame tegen, die blijkbaar niet goed ziet. Haar commentaar luidt als volgt: “Hemel, wat geven jullie dat kindje? Chocolademelk! Maar dat mag je niet geven! Van chocolade worden kindjes lelijk! Kijk maar, hoe donker zijn huid al is!” Vaste schurk van dienst in de albums van Jommeke is Anatool. Anatolië is een streek in Turkije. Onbetrouwbare figuren zien er wel meer uit als halve Turken. Krimson, de schurk uit Suske en Wiske van Willy Vandersteen ziet er ook niet echt Arisch uit. Het zal ook niet toevallig zijn dat zowel Vandersteen als Nys iets hadden met anti-semitisme en nazisme. Toen Jef Nys in 1996 de kans kreeg om een beeld van zijn stripfiguur in het Antwerpse stadspark te plaatsen, weigerde hij omdat daar “overdag joden komen en ‘s nachts misdadigers”. Of onze Jef ook de homo’s in gedachten had die daar ’s nachts cruisen is niet echt duidelijk. Vandersteen was betrokken bij de culturele collaboratie met de nazibezetter. In de periode half 1942 tot voorjaar 1943 valt er een gat was in de carrière van Vandersteen. Toen was er onder de naam Kaproen een striptekenaar actief met een gelijkaardige stijl als die van Vandersteen. Deze viel op door zijn anti-joodse en nazistische spotprenten, die onder meer werden gepubliceerd in Volk en Staat en De Nationaal-Socialist. Je kan van Vandersteen veel zeggen maar niet dat hij de ‘tijdsgeest’ niet wist te vatten.

Opa en de joden

Mijn grootvader had een bijzonder gevoel voor humor. Als kleine jongen kon hij mij enorm aan het lachen krijgen. Later vernam ik dat hij vrijwillig in Duitsland ging werken tijdens de oorlog en dat mijn grootmoeder geen leven met hem had. Hij sloeg haar. Een van zijn grappen ben ik later anders gaan beoordelen: Hij placht bij het betrappen van iemand op gierigheid steevast te roepen: “De laatste Jood is nog niet dood!”.  Racisme en seksisme zitten in mijn opvoeding en in die van vele anderen. Er is toen een fond gelegd die je niet meer weg krijgt. Niet moeilijk dat we vatbaar zijn voor racisme en zijn moderne variant: islamofobie.

Promiscuïteit

Nathalie V. uit Dilbeek reageerde op de website van De Standaard: “Men is niet tegen het woord omdat men preuts is. Men is tegen het woord omdat de connotatie de handeling veroordeelt terwijl er helemaal niets te veroordelen valt. De term ‘tentslet’ maakt dat vrouwen zich schuldig zouden moeten voelen omdat ze ook eens een one-night stand op een festival hebben en zich daarom een slet, een hoer moeten voelen. Een man die een one-night stand heeft krijgt een high five van zijn makkers terwijl wij ons vies moeten voelen? en iedereen die maar aanhaalt dat de maatschappij verloedert. Is het zich vrij voelen als vrouw bij seksuele relaties is een achteruitgang van de maatschappij? haal de boerka dan maar boven en geef je dochters een kuisheidsgordel. Seks zullen ze sowieso hebben. Is het dan niet beter dat ze zich daar comfortabel bij voelen in plaats van een hoer? “ Het VOK doet inderdaad opmerken dat ze niet de promiscuïteit viseren: “Het is niet het gedrag waar het ons om gaat, maar wel de manier waarop het benoemd wordt en de ongelijkheid daarin.”  Toch is promiscuïteit – en het risico als promiscu bekeken te worden –  een zwaard van Damocles dat boven ons seksleven blijft hangen. Leonard noemt hiv een vorm van immanente gerechtigheid voor wie geen monogaam gedrag vertoont.  Dat hij goed kan surfen op een bestaande mentaliteit blijkt uit de lezersreacties: bijna niemand wijst erop dat seks met wisselende partners het gebruik van een condoom vereist. Tentsletjes als nieuwe risicogroep? De katholieke kerk weet als geen ander dat je mensen goed kunt controleren via hun seksualiteit. Alleen daarom al vind ik dat de holebitransgenderbeweging zich moet aansluiten bij het protest van het VOK tegen het verkiezen van dit woord van het jaar.

“Jij bent mijn sletje”

Holebitransgenderactivist Jo Vansteenkiste vertelde op Facebook: “Op mijn vorig werk in een magazijn (een redelijk ‘macho-omgeving’) zeiden mijn mannelijke collega’s en ikzelf ook constant plagend ‘Jij bent mijn sletje’ tegen elkaar (als we iets voor elkaar deden). Eigenlijk wel grappig. Als iemand je daar “sletje” noemde was dat een teken dat je goed met elkaar overweg kon.” (1) Een fijne manier om een scheldwoord te neutraliseren. Maar in de meeste andere gevallen wordt ‘slet’ gebruikt bij activiteiten waarvan je de details liever niet kent: geweld en seksuele mishandeling van vrouwen, groepsverkrachtingen. Bij dat soort ‘feestjes’ staat het woord hoog in de toptien.

Homosletten en homo-moekes

In de homowereld wordt het woord ‘slet’ ook wel gebruikt. “Ik neem graag sletjes” lees je dan in een profiel van iemand die graag de actieve partner is bij het neuken. Ooit hoorde ik tijdens een zomerse wandeling een cruisende homo zichzelf als ‘de slet van het stadspark’ omschrijven. Homo’s nemen het seksistische taalgebruik gewoon over. Een holebi-activist had het over ‘de trutten van het VOK’, waarmee hij ongewild mijn punt aantoont. Seksisme heeft niets met seksuele voorkeur te maken.  Dat weten we al sedert het artikel “Homo’s houden niet alleen van andere mannen, ze zijn zoals andere mannen” in september 1980 verscheen. Ik wil u de lectuur van deze tekst van harte aanraden. Dit striemend pamflet is nog geen letter verouderd en houdt homomannen alert over hun eigen seksisme. Het gaat ondermeer over ‘homo-moekes’, vrouwen die graag in het gezelschap van homo’s verkeren. Een citaat: “Waarvoor dienen deze vrouwen? Niet voor de seks,dat doen ze met mannen. De homo-moekes doen gewoon wat alle moeders doen: emotioneel oplapwerk. Daarbij ‘het mannelijk ego opbouwen’, dwz. hem niet tegenspreken, als aangever fungeren in een gesprek,… De homo heeft behoefte aan een homo-moeke omdat dat de illusie schept dat ook hij een vrouw bezit. De homo-moekes zijn de emotionele peppillen die de mannelijkheid van de homo bevestigen.”  Ofwel bent u nu al tot in uw ballen gedegouteerd, ofwel klikt u door naar de volledige tekst.

Komt het ooit nog goed met onze normen en waarden? En wat ik me nog meer afvraag: komt ‘tentslet’ nu ook in de woordenlijst die iedere nieuwkomer in dit land moet blokken in het kader van zijn inburgeringscursus?

(1) Naschrift van Jo Vansteenkiste:
Alles hangt af van de intentie en de context waarmee men een woord gebruikt: in een spreekbeurt over ‘De Boerderij’ zal een leerkracht geen enkel probleem hebben met het woord “varken”, maar oh wee als je hem met datzelfde woord aanspreekt. Onder vrienden kan een woord als” slet” of “janet” plagend of als geuzennaam worden gebruikt, en dat moet kunnen. Wanneer diezelfde woorden met slechte bedoelingen worden gebruikt (om te pesten of stigmatiseren) is het natuurlijk niet ok.