Ik ontmoet de 46-jarige David Kato donderdagmiddag in het Ibishotel aan de Kaherinakerk in Brussel. Hij komt net van een gesprek met Michael Cashman van de LGBT-intergroup in het Europese parlement. We nemen zijn agenda door voor vandaag en morgen.
Hij klaagt over pijn in zijn rechterarm. Die is gebroken bij een hardhandige ontmoeting met de politie. Hij heeft ook vier maand in de gevangenis gezeten omdat hij LGTBI-activist is. Ik denk aan die paar uurtjes dat ik hier ooit in een politiecel zat na een flyer-actie aan een middelbare school. Klein bier. Er loopt een sodomiezaak tegen hem bij het hooggerechtshof. Die rechtszaken zijn belangrijk voor het verdere verloop van de strijd.
De buitenlandse druk heeft gewerkt
“Hoe staat er er nu mee?” vraagt Cathérine Vuylsteke van De Morgen. Dat wil iedereen vandaag weten. De berichten zijn verwarrend en dat is te begrijpen. President Museveni heeft het niet gemakkelijk gehad met al die internationale druk. En het klopt ook dat het wetsvoorstel in zijn huidige vorm niet meer op tafel ligt. Er kwamen teveel negatieve reacties op uit het buitenland.
Wat eigenlijk bedoeld was om de aandacht af te leiden van de armoede en de corruptie in het land werd een probleem op zich. Het wetsvoorstel is intussen bekeken door twee parlementaire werkgroepen. De eerste werkgroep werd afgevoerd wegens te weinig competent en vervangen door een tweede waarin de minister van onderwijs, de minister van ethiek en de procureur-generaal zetelden. “Voorlopig houden we het erop dat er een afgezwakte versie van de oorspronkelijke tekst komt” zegt David. “Maar er zijn nog andere aspecten die de gang van zaken kunnen beïnvloeden. Volgend jaar zijn er verkiezingen in Oeganda en die wil de president winnen. Het begint ook door te dringen dat hij niet zomaar om de holebi/transgenders heen kan. In een gesprek met jongeren zou hij gezegd hebben dat homoseksuelen er nu eenmaal zijn. Dat was nieuw.” En wat met het nieuws dat er olie gevonden is in de Oegandese ondergrond? David: “Dat heeft bij sommige politici al de opmerking ontlokt dat het buitenland ons minder onder financiële druk kan zetten en dat we dus kunnen doorgaan met de homofobe wetgeving. De toekomst zal uitwijzen hoe zwaar dat gaat doorwegen.” Italië wordt genoemd als het land dat de olie zal gaan ontginnen en dat is niet bepaald het eerste land waar je aan denkt als het over steun aan holebi/transgenderrechten gaat.
Voorbeeldfunctie
De Oegandese politieke elite heeft de ambitie om van Oeganda het eerste christelijke, niet-islamitische land te maken dat homoseksualiteit hard aanpakt. Dat zou een domino-effect kunnen hebben. Onlangs liet Zimbabwe opnieuw van zich horen. Nigeria zal volgen en Botswana weigerde onlangs geld van UNAIDS (de aidsorganisatie van de VN) omdat het toch maar naar homoseksuelen zou gaan.
Terugslag
Hoe gaat het intussen met de beweging? SMUG (Sexual Minorities Uganda) voelt de terugslag van hun coming-out. Er is ook de nefaste invloed van de Amerikaanse Evangelische groepen die het volk opjutten. Ze hebben hun werk zo goed gedaan dat ze zich nu verplicht voelen om afstand te nemen van de wetgeving die uit hun ondermijningswerk is voortgekomen. “Ze beweren nu dat ze de wet nooit hebben gewild” zegt David. Er waren de homofobe manifestaties, de ‘onthullende artikels’ in de kranten en er is ook het werk van Pastor Martin Ssempa, de kinky predikant die zijn gelovigen homoporno toont tijdens godsdienstige bijeenkomsten. Niet om hen vertrouwd te maken met het gegeven maar om hun afkeer op te wekken. Als je weet dat de meeste Afrikanen al moeite hebben met praten over seks dan weet je dat dergelijke ‘voorlichting’ zijn effect niet mist. Moeilijke tijden dus maar er is ook steun: van Fronline (een internationale organisatie die activisten bijstaat) en van feministische groepen die de wet afwijzen.
Traditionele Families
Hier hebben de activisten een sterk punt. Met de anti-homowet wil men zogenaamd de traditionele families beschermen maar precies het omgekeerde zal gebeuren zegt David: “Moeders worden immers verplicht hun zoon of dochter aan te geven als die homo of lesbisch blijkt te zijn. Zo ruk je families uit elkaar in plaats van ze bijeen te houden.”
Naar het parlement
Op naar onze afspraak in het parlement. We wandelen via de Grote Markt en het Warandepark naar het parlementsgebouw. Ik wijs hem op de ongelooflijke rijkdom die hier verzameld is. Rijkdom die grotendeels aan Afrika is ontstolen. “Reken maar” zegt David. “De armoede en onderontwikkeling bij ons is zo erg dat mensen heel beïnvloedbaar zijn door allerlei obscure stromingen”. In het Federale Parlement worden we ontvangen door Bruno Tuybens (SP.a) en Hilde Vautmans (Open VLD). Het verbaast David dat ze zo goed op de hoogte zijn. Hier gaat het gesprek vooral over wat we kunnen doen. David geeft zoveel mogelijk informatie. Dat is niet altijd zo makkelijk. Gelukkig spreken we allemaal Engels, maar zelfs dan is het niet altijd vlot communiceren. Ze willen er werk van maken. De minister van ontwikkelingssamenwerking, de Oegandese ambassadeur en de interparlementaire vriendschapsvereniging België-Oeganda zullen worden gecontacteerd. “Wij hebben in het verleden het voor mensen opgenomen die vervolgd werden wegens hun godsdienst, dus is het logisch dat we dit nu doen voor holebi’s” zegt Bruno Tuybens. Pleiten voor een afgezwakte versie van het wetsvoorstel (zonder de doodstraf of levenslange gevangenisstraf) zien ze wel zitten. Nog even de jasjes aantrekken voor de statiefoto. Bruno plaagt Hilde: in het lokaal hangen oude posters met ‘Stemt Socialist!’ en hij stelt voor dat ze er naast gaat staan. Dat gaat mooi niet door.
Op de terugweg naar het hotel valt het David op dat het zachte lenteweer al meteen invloed heeft op de kledij. “Lopen de jongens hier altijd zo uitdagend gekleed?” Ik zeg dat het nog maar een begin is. “Bij ons is dit onmogelijk” zegt David. We komen er niet uit of we dit nu een zegen of een vloek vinden.
Lees het interview met Catherine Vuylsteke voor De Morgen
Holebiplus 